Jak leczyć bruksizm (zgrzytanie zębami)? Sprawdź!

Poranny ból mięśni żuchwy lub bóle głowy po przebudzeniu mogą być wynikiem nocnego napadowego bardzo nasilonego zgrzytania zębami. Prawdopodobnie jest to bruksizm, który może w konsekwencji prowadzić do negatywnych zmian w stawach skroniowo-żuchwowych. Trzeba podkreślić, że jest on nieprawidłowością, której objaw z reguły pojawia się podczas snu, dlatego zaliczany jest do zjawisk parasomnii. Bruksizm nocny to coraz częściej rozpoznawane schorzenie, które powinno się leczyć. Czym jest bruksizm, jakie są przyczyny powstawania tego zjawiska, jakie charakterystyczne objawy mu towarzyszą i czy możliwe jest jego całkowite wyleczenie – o tym w poniższym artykule.

Co to jest bruksizm?

Czynności narządu żucia można podzielić na dwa typy: czynnościowe, polegające na żuciu, mówieniu oraz parafunkcjonalne, obejmujące zaciskanie lub zgrzytanie zębami (tzw. bruksizm). Bruksizm, co to jest? Zgodnie z definicją Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu, jest to powtarzalna działalność żuchwowo-mięśniowa, która charakteryzuje się zaciskaniem lub zgrzytaniem zębów oraz/lub usztywnieniem czy wysuwaniem żuchwy. Trzeba mieć na uwadze, że jest to patologiczne tarcie zębów żuchwy o zęby szczęki. Bruksizm to także zaburzenie zaliczane do grupy nieprawidłowości występujących w trakcie snu lub przy wybudzaniu się zwanych parasomnią. Medycyna wyróżnia bruksizm nocny i dzienny, ale wspomniane objawy bruksizmu zazwyczaj mają miejsce w czasie nocnego spoczynku. Dzienny bruksizm w stanie czuwania jest stanem, w którym pacjent ma świadomość zaciskania zębów, ale zjawisku temu nie towarzyszy charakterystyczne zgrzytanie. Co to jest bruksizm? To schorzenie, które zwykle występujące w wieku dziecięcym, niemniej jednak szacuje się, że dotyczy również około 8%-10% dorosłych i jest jednocześnie dość powszechnym problemem, szczególnie w dzisiejszym świecie pełnym stresu. Zjawisko to może stanowić kłopot dla samego zgrzytającego, ale jest również niekomfortową sytuacją dla partnerów zgrzytającej osoby, np. podczas wspólnego snu. Sam cierpiący na bruksizm może także nie zdawać sobie sprawy, że na niego cierpi.

Bruksizm – przyczyny i objawy

Bruksizm przyczyny. Przyczyny występowania bruksizmu nie zawsze są jasne, niemniej jednak uznaje się, że u jego podłoża leży zmiana pobudliwości wrzecionek nerwowo-mięśniowych, które są receptorami wrażliwymi na rozciąganie oraz wzrost napięcia mięśni. Utrzymuje się on nadal po zaprzestaniu wykonywania czynności ruchowej. Bruksizm dzienny może być spowodowany emocjami, takimi jak lęk, stres, złość, frustracja lub napięcie. Może być również sposobem radzenia sobie lub nawykiem podczas głębokiej koncentracji. Bruksizm podczas snu może natomiast być czynnością żucia związaną ze snem czy związaną z pobudzeniem podczas snu.
Do przyczyn bruksizmu zalicza się także czynniki ośrodkowe, czyli zaburzenia w zakresie neurotransmiterów i zwojów podstawnych oraz zmiany organiczne i czynnościowe układu nerwowego. Innymi przyczynami są te, obwodowe, a wśród nich urazy i wady zgryzu. Do grupy czynników organicznych należą także:

• padaczka, tężec, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• urazy twarzoczaszki;
• krwotok do móżdżku.

Do przyczyn rozwoju bruksizmu zalicza się także czynniki demograficzne i związane ze stylem życia, takie jak młody wiek, wyższe wykształcenie, palenie tytoniu, spożycie kofeiny i duże spożycie alkoholu. Również stosowanie substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol, kofeina czy leki na sen, depresję i lęk) zwiększa pobudzenie i prowadzi do problemów z zasypianiem, utrzymaniem snu i senności w ciągu dnia. Bruksizm znacznie częściej występuje również u osób, które mają wady zgryzu, nieodpowiednio dobrane protezy zębowe czy źle dopasowane wypełnienia ubytków zębowych.
Warto w tym miejscu dodać, że na bruksizm często cierpią ludzie z osobowością lękową – zaburzeniem polegającym na stałym odczuwaniu silnego lęku przed codziennymi sytuacjami. Do wywołania tego zjawiska przyczyniają się również zaburzenia nerwicowe. Zmiany w układzie nerwowym powodują mocne zaciskanie i zgrzytanie zębami. Bruksizm może być więc powodowany kombinacją czynników fizycznych, psychologicznych oraz genetycznych.
Bruksizm objawy. Objawy bruksizmu to szeroki wątek, do najbardziej charakterystycznych należą zarówno te wewnątrz-, jak i zewnątrzustne, a są nimi:

• starte, wyszczerbione lub pęknięte zęby;
• patologiczne uszkodzenia szkliwa i ubytki klinowe;
• zmiany w przyzębiu, w tym np. odsłonięte szyjki zębowe;
• nadmierna wrażliwość zębów;
• uszkodzenia wewnętrznej strony policzków;
• krwawienia z dziąseł;
• wcięcia i nierówności w języku;
• bóle głowy i twarzy, a nawet gardła, szyi, pleców i ramion;
• szum w uszach;
• nadmiernie napięte mięśnie twarzy i żuchwy;
• zaburzenia w stawach skroniowo-żuchwowych w postaci bólu, przeskakiwania, trzasków;
• blokowanie szczęki, trudność w otwieraniu szeroko ust;
• zaburzenia narządu wzroku.

Wspomnianym objawom mogą towarzyszyć również problemy ze snem, trudności z oddychaniem czy chroniczne zmęczenie. W warunkach fizjologicznych człowiek powinien być w stanie otworzyć usta na szerokość 3 palców, nie jest to możliwe w przypadku wystąpienia bruksizmu. Ogólnie zjawisko bruksizmu w znacznym stopniu upośledza codzienne funkcjonowanie i nawet jeśli nie do końca zdajemy sobie sprawę z negatywnych skutków, jakie może przynosić, to należy niezwłocznie zgłosić się z tym schorzeniem do lekarza. Metody leczenia bruksizmu są mocno zaawansowane, nie warto więc odkładać terapii na później – im szybciej podejmiemy leczenie, tym lepiej dla zdrowia naszych zębów i dla estetyki naszego uśmiechu. Ładne uśmiechy to nasze najlepsze wizytówki.

Jak leczyć bruksizm?

Jak wygląda wątek bruksizm leczenie. Leczenie bruksizmu nie jest proste, wymaga bowiem leczenia wielokierunkowego. Powinniśmy zacząć w pierwszej kolejności od wizyty u stomatologa i ortodonty. Ocenią oni ewentualne zniszczenia, jakie dokonały się już z powodu zgrzytania zębami, następnie podejmą próbę wyrównania zgryzu i uregulowania wysokości zwarcia i ustawienia zębów względem siebie, dlatego w niektórych przypadkach niezbędne może okazać się założenie aparatu ortodontycznego.
Bruksizm szyna/nakładki na bruksizm. Warto również zwrócić uwagę na wątek bruksizm szyna relaksacyjna. Zalecone przez stomatologa i wykonane przez technika dentystycznego specjalne szyny, zakładane są na noc, dzięki czemu uniemożliwiają tarcie o siebie zębów. Jednocześnie zmniejsza się siła nacisku  odciążając napięte mięśnie. Przeważnie nakłada się je na noc lub na kilka godzin w ciągu dnia. Każda szyna dobierana jest indywidualnie do potrzeb pacjenta, jej grubość i elastyczność ustala lekarz stomatolog podczas konsultacji i diagnostyki.
Toksyna botulinowa a bruksizm. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na powiązanie bruksizmu z tym preparatem. Znana w medycynie estetycznej toksyna botulinowa znalazła zastosowanie w leczeniu bruksizmu. Specjalista aplikuje ją w mięśnie żwacze by osłabić ich działanie. Dzięki temu nie dochodzi do tak silnego zaciskania zębów i w efekcie – do ich uszkadzania i ścierania się. Leczenie bruksizmu toksyną botulinową może być traktowane jako samodzielna metoda, ale może być również wspierane przez stosowanie wspomnianej szyny relaksacyjnej.
Jak leczyć bruksizm na inne sposoby? Często leczenie obejmuje zmianę stylu życia oraz włączenie farmakoterapii, niemniej jednak bardzo ważny aspekt stanowi wątek bruksizm - fizjoterapia, a polega on w głównej mierze na inaktywacji punktów spustowych w oparciu o różne techniki, w tym między innymi aktywne rozluźnianie, hamowanie nerwowo-mięśniowe czy rozluźnianie mięśniowo-powięziowe. Ponadto powszechnie stosuje się masaż tkanek głębokich oraz zalecane są ćwiczenia na bruksizm, w tym joga twarzy (np. nadymanie policzków i wypuszczanie z nich powietrza) lub trening autogenny Schultza czy medytację.
Nieleczony bruksizm jest niebezpieczny. Każdy specjalista powinien uświadomić pacjenta, jakie skutki może mieć nieleczony bruksizm i z czym wiążą się występujące objawy. Warto także zadbać o higieniczny tryb życia - unikać spożywania alkoholu i substancji stymulujących oraz sytuacji stresowych. Pomocna może być także wizyta u psychiatry lub psychologa. Ważne jest również wyciszanie się przed snem, kiedy to zazwyczaj dochodzi do silnego zaciskania i zgrzytania zębami. Nim położymy się spać, możemy na przykład wypić uspokajającą herbatę lub napar z ziół, np. melisy.
 
 
Źródła:
http://www.bruxism.org.uk/causes-of-bruxism.php
Ćwiczenia na bruksizm i rozluźnianie szczęki, https://vizagojoga.pl
Foley L., Best Mouthguard for Teeth Grinding, Sleep Foundation; 04/2022;
https://www.nhs.uk/conditions/teeth-grinding/
Portal fizjoterapeuty, https://fizjoterapeuty.pl
Przystańska A., Jasielska A., Ziarko M., et al., Psychosocial Predictors of Bruxism, BioMed Research International; 2019;
Saczuk K., Wilmont P., Pawlak Ł., et al., Bruksizm – etiologia i diagnostyka – przegląd piśmiennictwa, Protetyka stomatologiczna; 4/2018.