Krew w kale. Jakie są przyczyny, jak wygląda dalsza diagnostyka i leczenie?

Krew w kale może być objawem wielu różnych chorób. Niektóre z nich są niegroźne, ale mogą to być także poważne schorzenia, dlatego dobrze jest w razie wystąpienie takiego objawu skonsultować się z lekarzem. Wyjaśniamy, co może powodować krew w kale, do jakiego lekarza należy się udać oraz jak wygląda w takich przypadkach diagnostyka i leczenie.

Jak rozpoznać krew w kale?

Krew w kale najczęściej rozpoznajemy podczas wypróżniania, gdy zauważamy ślady krwi jedynie na papierze toaletowym, w muszli klozetowej lub bezpośrednio na stolcu. Jak wyglądają skrzepy krwi w kale? Może to być krew jasnoczerwona, śluz podbarwiony krwią lub krew o ciemniejszej barwie. Jej obecność świadczy o tym, że występuje krwawienie z przewodu pokarmowego, różne może być jednak źródło krwawienia. Na co wskazuje krew w kale? Przyczyn występowania krwi w kale może być wiele, najczęstsze przyczyny to hemoroidy, uchyłki jelita grubego, choroba wrzodowa żołądka, rzadziej jest to na przykład rak odbytu. 

Świeża krew w kale

Świeża krew w kale zwykle to zwykle krew jasnoczerwonego koloru widoczna wyraźnie na stolcu. Może być objawem chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego, na przykład jelita grubego lub odbytu. Jej przyczyną może być polip lub żylaki odbytu (guzki krwawnicze).

Ciemna krew w kale

Obecność krwi w kale powoduje, że kał ma ciemny, smolisty kolor. Taki objaw może być związany z chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego, na przykład żołądka i dwunastnicy. 

Krew utajona w kale

O utajonej krwi w kale mówimy wówczas, gdy krew nie jest widoczna na stolcu, ale obecność krwi stwierdza się podczas badania laboratoryjnego kału. Takie badanie wykonuje się w laboratoriach lub stacjach sanepidu. Obecność krwi utajonej w kale może także świadczyć o stanach chorobowych.

Krew w kale - przyczyny

Gdy stwierdzana jest krew w kale, przyczyną mogą być różne stany chorobowe, dotyczące całego przewodu pokarmowego lub jego poszczególnych odcinków, na przykład żołądka, jelit lub odbytu. 

Hemoroidy

Jedną z przyczyn pojawienia się krwi w kale są hemoroidy, należące do najpowszechniejszych chorób proktologicznych. Jednym z objawów tej choroby jest bezbolesne krwawienie występujące podczas wypróżnień. Zauważamy wówczas niewielkie ilości jasnoczerwonej krwi na papierze toaletowym lub w muszli klozetowej.

Szczelina odbytu

Szczelina odbytu to choroba, podczas której występują drobne uszkodzenia i pęknięcia błony śluzowej i skóry w okolicy odbytu. Do typowych objawów tej choroby należy silny ból podczas wypróżniania, któremu towarzyszą zaparcia i krwawienie z odbytu. Na papierze toaletowym i na stolcu jest wówczas obecna żywoczerwona krew. Szczelinie odbytu mogą także towarzyszyć hemoroidy.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Biegunka z domieszką krwi może być objawem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, czyli nieswoistej choroby zapalnej jelit o niewyjaśnionej przyczynie. W przebiegu tej choroby proces zapalny obejmuje błonę śluzową i podśluzową jelita grubego. 

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekle swoiste zapalenie jelit, które może obejmować cały przewód pokarmowy lub tylko jeden jego odcinek. Objawy tej choroby to bóle, brzucha, biegunka, osłabienie, gorączka, zmniejszenie masy ciała a także krew pojawiająca się w stolcu. Zwykle jest to jasnoczerwona krew.

Wrzody żołądka

Przyczyną krwi w kale mogą być także wrzody żołądka. W ekstremalnych przypadkach, gdy dojdzie do krwawienie z pękniętego wrzodu mogą pojawić się takie objawy jak krwawe wymioty, silny ból brzucha oraz smoliste stolce, świadczące o obecności w nim krwi.

Rak jelita grubego

Jedną z chorób, której objawem może być krew w kale, jest rak jelita grubego. Dotyczy to szczególnie nowotworów zlokalizowanych w dalszym odcinku okrężnicy (po lewej stronie) oraz odbytnicy. Inne objawy tej choroby to zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki na przemian z zaparciami) i ołówkowe stolce.

Krew w kale u dziecka

Jeżeli u dziecka pojawia się krew w kale co oznacza? Objaw ten może wskazywać na urazy okolic odbytu, może także świadczyć o obecności pasożytów czy bakterii w jelitach.

Rzadko śluz krwią w kale u dziecka oznacza poważne choroby, takie jak choroba krwotoczna, martwicze zapalenie jelit czy choroba Hirschsprunga, czyli wrodzona choroba związana z bra-kiem zwojów nerwowych w ścianie końcowego odcinka jelita grubego, najczęściej w samej odbytnicy. 

Do jakiego lekarza się udać, kiedy w kale pojawi się krew?

Pojawienie się krwi w kale zwykle budzi niepokój i stanowi powód do tego, aby zgłosić się do lekarza. Utrata krwi może mieć bowiem różne konsekwencje. Pierwszym krokiem może być wizyta u lekarza rodzinnego lub u lekarza pediatry (jeżeli dotyczy to dziecka). Po przeprowadzeniu wywiadu i badaniu fizykalnym lekarz zleca wykonanie badań diagnostycznych. Jest to najczęściej badanie krwi pod kątem takich parametrów jak między innymi morfologia i OB, badanie kału na krew utajoną i na nosicielstwo. Badanie na krew utajoną pozwala stwierdzić obecność krwi w stolcu, jeżeli nie jest ona widoczna. 

Jeżeli wyniki badań będą wskazywały na stan chorobowy, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może zlecić konsultację u lekarza specjalisty jakim jest gastrolog (gastroenterolog). Zajmuje się on diagnostyką oraz leczeniem schorzeń narządów układu pokarmowego, czyli przełyku, żołądka, dwunastnicy, jelit, trzustki, wątroby oraz dróg żółciowych.

Jeżeli objawy rodzą podejrzenie, że mamy do czynienia ze schorzeniami odbytu (takimi jak hemoroidy czy szczelina odbytu), lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może wystawić skierowanie do proktologa. Należy zgłosić się wtedy do specjalisty, który pokieruje dalszym procesem leczenia.

Diagnostyka i leczenie krwi w stolcu

Gdy występuje krew w stolcu, diagnostyka i leczenie zależy od przyczyn tego zjawiska. Krew w stolcu jest bowiem objawem choroby, a nie chorobą samą w sobie.

Poza wykonaniem badania krwi i kału, w celu diagnostyki wykonane może być badanie endoskopowe, czyli gastroskopia, kolonoskopia lub rektoskopia. Czasami wykonuje się badanie radiologiczne.

Hemoroidy stwierdza się za pomocą badania palpacyjnego oraz za pomocą anoskopii. Leczenie tej choroby w początkowym stadium to leczenie zachowawcze i polega na zastosowaniu diety przeciwdziałającej zaparciom. Stosuje się także leki poprawiające krążenie żylne czy miejscowo działające środki w formie czoków i maści.

Także w przypadku stwierdzenia szczeliny odbytu, stosowane jest leczenie zachowawcze. Stosuje się miejscowo maść nitroglicerynową, blokery kanału wapniowego stosowane zarówno miejscowo jak i doustnie. Niektórzy zalecają stosowanie toksyny botulinowej, jednak może ona powodować powikłania. Rzadziej stosuje się zabieg dywulsji, polegający na rozciągnięciu zwieracza odbytu, oraz zabieg wycięcia szczeliny. Leczenie operacyjne jest stosowane jako postępowanie drugiego rzutu. Domowe sposoby leczenia szczeliny odbytu to nasiadówki w ciepłej wodzie czy okłady z naparów kory dębu z witaminami A i D, które przyspieszają proces gojenia.

Choroba Leśniowskiego-Crohna to choroba nieuleczalna, w przypadku jej stwierdzenia stosuje się leki mające jedynie na celu złagodzenie objawów. Są to środki przeciwzapalne oraz wspomagające układ immunologiczny, które podnoszą jakość życia. Dużą rolę odgrywa tuta także odpowiednia dieta.

Dieta jest także istotna, gdy stwierdzone zostają wrzody żołądka. Powinna to być dieta lekkostrawna, niezawierająca produktów zwiększających wydzielanie soków trawiennych. Zaleca się regularne spożywanie 5-6 niedużych posiłków, rezygnację z potraw smażonych i nadużywania soli. Należy także zrezygnować z używek.

Leczenie wrzodów żołądka polega na przyjmowaniu antybiotyków, które niszczą bakterię Helicobacter pylori (jeżeli stwierdzi się jej obecność), będącej przyczyną wrzodów.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba przebiegająca rzutami, czyli zaostrzeniami objawów oraz remisją, dlatego jej leczenie ma charakter przewlekły i polega na zapobieganiu nawrotom i łagodzeniu zaostrzeń. Jego celem jest wygojenie błony śluzowej, czyli zlikwidowanie zmian zapalnych i zapobieganie rzutom. W tym celu stosuje się antybiotyki, leki przeciwzapalne, zalecane jest unikanie stresu, u niektórych chorych dobre efekty daje eliminacja pewnych produktów z diety, na przykład mleka. Ciężkie rzuty choroby wymagają leczenia szpitalnego, czasami niezbędne jest leczenie chirurgiczne (resekcja części lub całego jelita grubego).

W przypadku raka jelita grubego stosowanych jest kilka metod leczenia. W większości sytuacji konieczne jest leczenie chirurgiczne, które polega na odcinkowej resekcji, czyli wycięciu odcinka jelita, w którym znajduje się nowotwór.

Chemioterapia poprawia wyniki tego leczenia i minimalizuje ryzyko pojawienia się przerzutów. Radioterapia to zastosowanie promieniowania jonizującego, które skierowane jest bezpośrednio na guz nowotworowy. Jest ona stosowana, gdy guz jest zlokalizowany w odbytnicy.

Źródła:
Stec R., Badania przesiewowe w raku jelita grubego, Współczesna Onkologia, 2006, 10(3), 96-102
Obcowska A., Kołodziejczak M., Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia. Przegląd piśmiennictwa. Nowa Medycyna, 2016 (2), 61-76
Janczak D., Rak jelita grubego, Chirurgia po Dyplomie, 2017, 04
Bielecki K. Szczelina odbytu, Postępy Nauk Medycznych, 2006(05), 198-203
Wiercińska M., Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) -przyczyny, objawy, leczenie, Medycyna Praktyczna