Dynia - królowa jesieni

Dynia to warzywo cenne nie tylko kulinarnie, ale również pod względem składników o działaniu prozdrowotnym. Na ich zawartość z kolei wpływ ma gatunek i odmiana. Sprawdź jaką dynię wybrać, by zadbać o zdrowie i podniebienie!

Dynia – czy odmiana ma znaczenie?

Skrótem myślowym – po prostu dynia. Jednak na półkach sklepowych i straganach spotkać można różne jej gatunki i odmiany. Różnią się między sobą nie tylko wyglądem, ale i składem. Ten wpływa na wartość odżywczą, smak czy strukturę, co przekłada się na zastosowanie kulinarne i walory zdrowotne. W Polsce najbardziej popularne w uprawie są dwa gatunki dyni: olbrzymia i zwyczajna. Często spotkać można również dynię piżmową.

Dynia - wartość odżywcza

Dynię charakteryzuje wysoka wartość odżywcza. Co związane jest między innymi z obecnością w niej sporych ilości przeciwutleniaczy w postaci: karotenoidów, witamin E i C, polifenoli i flawonoidów. Różnych zależnie od gatunku i odmiany dyni. Im bardziej pomarańczowa, tym wyższa zawartość karotenoidów. Na ich ilość wpływa też sposób obróbki. W największej ilości zachowane zostają podczas gotowania na parze, w największym stopniu są natomiast tracone podczas pieczenia. Niewątpliwą zaletą dyni jest jej wartość energetyczna. W 100 g dostarcza zaledwie 26 kcal. Ponadto jest źródłem: potasu, wapnia, magnezu, żelaza, cynku, miedzi i manganu, kwasu foliowego i witamin: B1, B2 oraz niacyny. Cenny jest nie tylko sam miąższ, ale również pestki dyni. Mimo że charakteryzuje je znacznie wyższa kaloryczność – aż 559 kcal/ 100 g.

Dynia - na co jest dobra?

Dynia jest produktem wskazanym w diecie osób z hipercholesterolemią i nadciśnieniem tętniczym. Badania wskazują, że jej spożywanie może przyczyniać się do zmniejszenia stężenia trójglicerydów, cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Ponadto może obniżać wartość ciśnienia tętniczego. Dynia wykazuje również działanie hipoglikemiczne. Na podstawie analiz i badań przypuszcza się, że związki obecne w dyni zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę i poprawiają funkcje wątroby oraz nasilają wykorzystanie glukozy. Dynię charakteryzują też właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Pozytywnie wpływa na przerost i zapalenia gruczołu krokowego. Dzięki przeciwutleniaczom opóźnia procesy starzenia się organizmu. Zarówno miąższ, jak i pestki mogą zmniejszać ryzyko raka płuc. Wskazują na to badania, w których wykazano, że ryzyko raka płuc u palaczy spożywających duże ilości dyni jest dwukrotnie niższe niż u palaczy, których dieta pozbawiona jest tych warzyw. Ponadto spożywanie dyni ma korzystny wpływ na procesy reprodukcyjne. Dynia uznawana jest za afrodyzjak. Zawarty w niej błonnik pokarmowy wspomaga pracę przewodu pokarmowego.

Dynia – zastosowanie kulinarne

Dynia zwyczajna ma pomarańczowy lub żółty miąższ. Idealnie nadaje się na zupy, sosy i przetwory. Jako że jest najmniej słodka nie nadaje się do deserów. Przygotowywane z niej potrawy należy doprawić aromatycznymi przyprawami: imbirem, cynamonem czy goździkami. W szeregach dyni zwyczajnej wyróżnić można coraz bardziej popularną dynię makaronową. Nazwę zawdzięcza miąższowi. Ten po ugotowaniu rozpada się na włókna, wyglądem przypominające makaron. Charakteryzuje się delikatnym smakiem. Sprawdzi się jako dodatek do warzywnych makaronów, sosów, placków oraz marynat octowych. Nie nadaje się z kolei do zup i deserów. Dynia hokkaido ma bardzo cienką skórkę, złocisty i zwarty miąższ. Można ją wykorzystać do przygotowania zarówno deserów, ciast, serników, jak i dań wytrawnych: zup, purée, warzyw na parze, sałatek, kopytek czy past do pieczywa. Natomiast dynia piżmowa ma charakterystyczny kształt gruszki i jasnopomarańczowy, zwarty miąższ z małą ilością pestek. Słodkawy smak czyni z niej uniwersalny dodatek do dań wytrawnych i słodkich. Można ją dodać do wypieku chleba i bułek, do zupy, gulaszów, zapiekanek, deserów, ciast, ciasteczek, koktajli, jak również wykorzystać do przyrządzenia przetworów. Nadaje się też do faszerowania i przygotowania z niej frytek.

Cukinia to też dynia!

Mimo że kształtem ani barwą dyni nie przypominają. To do odmian dyni zwyczajnej należą: cukinia, kabaczek oraz patison. Poza wymienionymi witaminami, przeciwutleniaczami oraz składnikami mineralnymi cukinia jest również źródłem błonnika pokarmowego rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego w wodzie. Dzięki czemu korzystnie oddziałuje na pracę przewodu pokarmowego. Jak również jest wskazana w walce z podwyższonym stężeniem cholesterolu. Podobnie jak dynia stabilizuje poziom glukozy we krwi, zmniejsza ryzyko nowotworów, wspomaga prawidłową budowę kości oraz wpływa korzystnie na wzrok i pracę serca.

Źródła:

1. Nawirska - Olszańska A. et al. Ocena jakości dżemów z dyni wzbogaconych pigwowcem, dereniem i truskawkami. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010; 1 (68): 40 – 48.

2. Zdrojewicz Z., Błaszczyk A., Wróblewska M., Dynia – zdrowa, ale zapomniana. Med Rodz 2016; 19(2): 70-74.

3. Kulczyński B., Człapka – Matyasik M., Gramza – Michałowska A. Wartość żywieniowa dyni. Bromat. Chem. Toksykol. 2016; 49 (3): 698 – 701.

4. Kulczyński B., Gramza – Michałowska A. The Profile of Carotenoids and Other Bioactive Molecules in Various Pumpkin Fruits (Cucurbita maxima Duchesne) Cultivars. Molecules 2019;  24 (18): 3212.

5. Jaeger de Carvalho L. M. et al. Assessment of carotenoids in pumpkins after different home cooking conditions. Food Sci. Technol, Campinas, 2014; 34(2): 365-370.