Choroby współistniejące przy koronawirusie - dlaczego z nimi ryzyko jest większe?

Wirus SARS-CoV-2 zaczął się rozprzestrzeniać na świecie już ponad rok temu. Od tego czasu prowadzone są liczne badania mające na celu poznanie sposobu działania wirusa a także właściwego leczenia wywołanej przez niego choroby. Zaobserwowano, że w pewnych grupach przebieg zakażenia może być cięższy, obecność określonych czynników ryzyka związana jest także z wyższą śmiertelnością. Ryzyko ciężkiego przebiegu i rozwoju groźnych powikłań jest większe u osób w starszym wieku, a także tzw. chorobami współistniejącymi. Termin ten pojawia się często w mediach i różnych dyskusjach dotyczących zakażenia koronawirusem, a także w codziennych raportach o liczbie zakażeń i zgonów. Jest on znany w medycynie od dawna, jednak używany powszechnie bywa często nieprawidłowo interpretowany, przez co może budzić nie zawsze zasadny niepokój. Spośród wielu znanych chorób dotykających ludzi, tylko niektóre powodują, że ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 jest większe. Warto je znać, aby skuteczniej chronić przed zakażeniem dotknięte nimi osoby spośród naszych znajomych i bliskich. Właściwe leczenie chorób przewlekłych w dobie pandemii jest jeszcze ważniejsze niż dotychczas i absolutnie nie wolno go zaniedbywać, ponieważ ogólny stan zdrowia ma wielki wpływ na to, jak przejdziemy ewentualne zakażenie. Dowiedz się, czym są choroby współistniejące i które z nich mogą mieć faktyczny wpływ na przebieg zakażenia wirusem SARS-CoV-2, a także jakie objawy powinny nas zaniepokoić i skłonić do rozpoczęcia diagnostyki pomimo panującej pandemii COVID-19.

Co to są choroby współistniejące?

Określenie „choroby współistniejące” to szerokie pojęcie mówiące o występowaniu kilku jednostek chorobowych u tej samej osoby. Dodatkowo choroby te wpływają na przebieg choroby podstawowej, najczęściej pogarszając go. W medycynie obserwuje się wiele takich zależności, np. w przypadku niewydolności serca, która przebiega ciężej u pacjentów chorych dodatkowo na chorobę wieńcową czy cukrzycę. Wielochorobowość, czyli jednoczesne występowanie kilku, a nawet kilkunastu schorzeń jest zjawiskiem częstym, dotyczącym głównie osób starszych. W takich przypadkach konieczne jest nie tylko leczenie choroby podstawowej, ale także wszystkich schorzeń współistniejących, czasami wymagające zaangażowania specjalistów z wielu dziedzin.

Związek ciężkiego przebiegu zakażenia koronawirusem z niektórymi chorobami został dostrzeżony niedługo po rozpoczęciu się pandemii. Największym ryzykiem obciążone są osoby w wieku podeszłym oraz chorzy, u których rozpoznano:

• choroby serca np. niewydolność serca, choroba wieńcowa, wady zastawkowe,
• cukrzycę,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby nowotworowe, zwłaszcza w trakcie intensywnej chemioterapii,
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc,
• uzależnienie od palenia tytoniu,

Większe ryzyko dotyczy także pacjentów z zaburzeniami odporności, a także leczonych lekami immunosupresyjnymi, czyli działającymi hamująco na układ odpornościowy. Takie leczenie jest stosowane m.in. po przeszczepieniu narządów, a także w terapii niektórych chorób autoimmunologicznych np. tocznia, reumatoidalnego zapalenia stawów, nieswoistych chorób zapalnych jelit czy zapaleń naczyń krwionośnych. Zagrożeni są także chorzy z ograniczoną sprawnością, wyniszczeni, w złym stanie ogólnym np. po rozległych udarach mózgu, z uogólnionymi ciężkimi zakażeniami oraz chorzy w stanie terminalnym.

Koronawirus - choroby współistniejące, a ryzyko zachorowania

Ryzyko zakażenia koronawirusem jest uzależnione głównie od tego czy i w jakim stopniu jesteśmy narażeni na zetknięcie się z patogenem. Jednak u osób z chorobami współistniejącymi częściej dochodzi do rozwoju objawowego COVID-19, a także konieczności leczenia w oddziale szpitalnym. Dodatkowo, konieczność częstego kontaktu z placówkami medycznymi np. stałe przebywanie w zakładzie opiekuńczo-leczniczym czy dializoterapia, na którą chory musi przyjeżdżać kilka razy w tygodniu zwiększa ryzyko zachorowania. Nie powinno to jednak skłaniać do rezygnacji z leczenia i diagnostyki chorób przewlekłych, które są podobnym zagrożeniem dla życia jak zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Tak jak w ogólnej populacji, chorzy na choroby zwiększające ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 powinny ograniczyć do minimum bliskie kontakty z innymi osobami i stosować dobrej jakości maseczki ochronne. Warto pamiętać, że schorzenia te nie są przeciwwskazaniem do noszenia maski, wręcz przeciwnie, może ona ochronić przed zachorowaniem ratując życie. Nadzieją dla chorych przewlekle są także szczepienia, które mogą i powinny być u nich wykonywane.

Choroby współistniejące a przebieg COVID-19

Choroby współistniejące zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, a także rozwoju poważnych powikłań i zgonu. Poza tym, chorzy przewlekle w przypadku zakażenia częściej wymagają leczenia w szpitalu, nierzadko również w oddziale intensywnej terapii. Dzieje się tak z wielu przyczyn, przede wszystkim chorzy obciążeni licznymi chorobami przewlekłymi to często osoby starsze, wyniszczone, z osłabioną odpornością. Ich organizm znacznie gorzej radzi sobie z unieszkodliwieniem i eliminacją wirusa, przez co może on w większym stopniu uszkadzać ważne dla życia narządy, głównie płuca i serce. Co więcej, przebycie ciężkiego zakażenia, jakim jest bez wątpienia pełnoobjawowy COVID-19 najczęściej powoduje pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i nasilenie się objawów chorób współistniejących. U osób ze złym ogólnym stanem zdrowia zwiększa się także szansa na rozwój powikłań takich jak wtórne bakteryjne zapalenie płuc i sepsa, włóknienie płuc, niewydolność serca, zawał serca, ostre uszkodzenie nerek, zatorowość płucna czy udar niedokrwienny mózgu. Ograniczona przez objawy chorób współistniejących wydolność i sprawnością ruchową znacznie wydłuża okres rekonwalescencji i utrudnia prowadzenie rehabilitacji, ważnej do odzyskania pełnej sprawności. Dlatego osoby z grup ryzyka w dobie pandemii powinny być szczególnie chronione. Warto zadbać o bliskich, którzy mogą w tym trudnym czasie potrzebować naszej troski i pomocy w zrobieniu zakupów, dostaniu się do lekarza czy wykupieniu przyjmowanych stale leków.

Źródła:

1. Li, B. et al. Prevalence and impact of cardiovascular metabolic diseases on COVID-19 in China. Clin. Res. Cardiol. 109, 531–538 (2020).

2. Nishiga, M., Wang, D. W., Han, Y., Lewis, D. B. & Wu, J. C. COVID-19 and cardiovascular disease: from basic mechanisms to clinical perspectives. Nat. Rev. Cardiol. 17, 543–558 (2020).

3. Finer, N., Garnett, S. P. & Bruun, J. M. COVID-19 and obesity. Clin. Obes. 10, e12365 (2020).

4. Leung, J. M., Niikura, M., Yang, C. W. T. & Sin, D. D. COVID-19 and COPD. Eur. Respir. J. 56, (2020).

5. Moujaess, E., Kourie, H. R. & Ghosn, M. Cancer patients and research during COVID-19 pandemic: A systematic review of current evidence. Crit. Rev. Oncol. Hematol. 150, 102972 (2020).

6. Kashyap, V. K. et al. Smoking and COVID-19: Adding Fuel to the Flame. Int. J. Mol. Sci. 21, (2020).