Skuteczne domowe sposoby na ból zęba. Co zrobić w nagłych sytuacjach?

Ból zęba może być sygnałem zmian chorobowych, dlatego gdy się pojawi, najlepiej udać się na wizytę do dentysty. W doraźnym uśmierzeniu bólu zęba mogą pomóc domowe sposoby. Jakie mogą być przyczyny bólu zęba i jak sobie z nim radzić, gdy musimy poczekać na pomoc specjalisty – o tym można przeczytać w poniższym artykule.

Dorosły człowiek posiada od 28 do 32 zębów, po 8 siekaczy (dwie tzw. jedynki i dwie tzw. dwójki w każdej ze szczęk) , 4 kły, 8 przedtrzonowców i od 8 do 12 trzonowców (u niektórych występują także tzw. ósemki).
W skład zęba wchodzi korona, czyli część widoczna ponad dziąsłem i korzeń, umiejscowiony w dziąśle i w kości. Miejsce połączenia korzenia i korony to szyjka zębowa. Pod względem histologicznym ząb składa się z kilku tkanek, są to: szkliwo, zębina, miazga i cement korzeniowy.

Korona składa się ze szkliwa, zębiny i komory z miazgą. Szkliwo jest najtwardszą tkanką organizmu, twardszą nawet od kości i chroni zębinę. Jest nieunerwione i nie zawiera komórek, dlatego jego usuwanie w trakcie zabiegów stomatologicznych czy obecność próchnicy nie powoduje w nim bólu.

Tkanką wrażliwą na ból jest natomiast zębina, znajdująca się pod szkliwem. Zawiera ona wypustki komórek i włókna nerwowe. Pod zębiną położona jest komora, w której znajdują się komórki, naczynia krwionośne i nerwy. Gdy toczą się w niej procesy zapalne, wywołują silny ból.

Ból zęba – przyczyny

Ból to jeden z najczęściej odczuwanych przez człowieka bodźców. Ból zębów może mieć różne przyczyny. Jednym z nich jest próchnica, która stanowi najczęstszą chorobę cywilizacyjną i występuje we wszystkich grupach wiekowych. W Polsce stwierdza się ją u od 60 do 90 procent dzieci w wieku szkolnym i u prawie 100 procent dorosłych. 

Próchnica jest wywoływana przez bakterie, które powodują demineralizację twardych tkanek – szkliwa, cementu i zębiny, co prowadzi do ich odwapnienia i rozpadu substancji organicznych, a w efekcie do powstania ubytku próchnicowego.
Początkowo rozwijająca się próchnica nie powoduje bólu, jednak gdy ubytek się powiększa i obejmuje zębinę, mogą pojawić się dolegliwości.

Źródłem bólu mogą być również wyrzynające się trzecie zęby trzonowe, czyli ósemki (zwane zębami mądrości), które wyrastają jako ostanie w łuku i często powodują problemy. Na ósemce może się utworzyć kaptur dziąsłowy, który powstaje wówczas, gdy ząb ma za mało miejsca na wyrznięcie się. Jest to fragment dziąsła pokrywający niecałkowicie wyrznięty ząb. Może on powodować stany zapalne i dolegliwości bólowe.

Konsekwencją nieleczenia ubytków próchnicowych może być zapalenie miazgi, któremu towarzyszą dolegliwości bólowe nasilające się pod wpływem zimnych lub ciepłych pokarmów lub napojów.

Ból może także powodować martwy ząb. Wprawdzie sam martwy ząb, jako pozbawiony żywej miazgi, nie boli, ale zmiany w nim zachodzące mogą być odczuwalne w otaczających go tkankach. Zwykle jest to mocny i pulsujący ból, na który nie działają środki przeciwbólowe.

Nadwrażliwość zębów, odczuwalna jako ból, może się pojawić u niektórych osób na przykład po zabiegu wybielania. Jest to przejściowa dolegliwość, z którą łatwo sobie poradzić. Należy wówczas używać szczoteczki z miękkim włosiem oraz specjalnych past przeznaczonych do zębów nadwrażliwych, które pomogą złagodzić dolegliwości. Także po ekstrakcji zęba możemy odczuwać ból, który po kilku dniach mija. 

Jeżeli odczuwamy ból zęba, który nie ustępuje, konieczna jest wizyta u lekarza dentysty. Po zdiagnozowaniu przyczyny bólu wdroży on odpowiednie leczenie, co może zapobiec dalszym problemom, na przykład rozwojowi próchnicy, a nawet utracie zęba. 

Wdrożone leczenie stomatologiczne może obejmować usunięcie kaptura dziąsłowego, gdy występują problemy z wyrzynaniem się zębów, wypełnienie ubytku w przypadku próchnicy, a w razie konieczności - leczenie kanałowe lub nawet usunięcie zęba.

Ból zęba w ciąży także powinien skłonić do wizyty w gabinecie stomatologicznym. Rozwijająca się infekcja może bowiem przenieść się na tkanki otaczające ząb, co może być niebezpieczne dla matki i dziecka. Zapalenie miazgi zęba i będący jego efektem rozwijający się stan zapalny może prowadzić do takich powikłań ogólnoustrojowych jak choroba nerek czy zapalenie mięśnia sercowego, a nawet sepsa. 

Jak uśmierzyć ból zęba?

Ból zęba zawsze powinien być bodźcem do szukania pomocy specjalisty. Doraźnie, w oczekiwaniu na wizytę u stomatologa, można spróbować uśmierzyć ból dostępnymi bez recepty lekami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi. Najlepiej kupić je w aptece, gdzie możemy liczyć na pomoc farmaceuty, który doradzi, które produkty będą dla nas najlepsze. Trzeba przy tym stosować się do wskazówek dotyczących dawkowania leków, zawartych w dołączonych ulotkach.
Można także zastosować domowe sposoby na pulsujący ból zęba, które będą skuteczne w przypadku niewielkich dolegliwości, a także mogą wspomóc leczenie zlecone przez stomatologa.

3 domowe sposoby na ból zęba

Zimne okłady

Zimne okłady to sposób na różnorodne bóle, także na bóle zębów. Są skuteczne, ponieważ niska temperatura powoduje mniejsze przekrwienie tkanek i zmniejsza ucisk na nerwy. Okłady takie można wykonać z gazy zamoczonej w zimnej w wodzie albo zastosować wkład żelowy, czy mrożonkę, zawinięte w ręcznik. Okładu takiego nie zaleca się stosować dłużej niż 10 minut.

Ziołowe płukanki

Domowe sposoby na ból zęba po zatruciu to także ziołowe płukanki. Można je przygotować z naparu szałwi i rumianku, czyli ziół, które mają właściwości bakteriobójcze i łagodzące. Po wystudzeniu do temperatury pokojowej należy kilkakrotnie wypłukać nimi jamę ustną.

W sklepach zielarskich można także kupić gotowe nalewki ziołowe, przyrządzone z suszonej lub świeżej „rośliny od bólu zęba”, czyli Acmella oleracea.

Czosnek

Również czosnek ma zastosowanie w przypadku, gdy boli ząb. Jest to roślina o potwierdzonym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym oraz uznawana za naturalny antybiotyk. Rozgnieciony czosnek można przyłożyć w okolicę bolącego zęba, żuć lub przyrządzić z niego płukankę, w tym celu rozgnieciony ząbek czosnku należy wymieszać z ciepłą wodą.

Można stosować domowe sposoby na ból zęba w ciąży, ale decyzję o ich podjęciu dobrze jest skonsultować je z lekarzem prowadzącym ciążę.

Czy domowe sposoby na ból zęba u dziecka są takie same jak w przypadku osoby dorosłej? U dziecka dobrze sprawdzą się na pewno zimne okłady. Małe dziecko może mieć natomiast problem z płukaniem jamy ustnej.

Stosując domowe sposoby na ból zęba, trzeba pamiętać, że to tylko doraźna pomoc i aby na trwale zlikwidować dolegliwość, trzeba usunąć jej przyczynę. W tym celu konieczna jest wizyta u lekarza dentysty.

Źródła: 
Tomaszewska M., Budowa zębów i przyzębia, Medycyna Praktyczna
Czerniak M., Zęby mądrości jako potencjalne ognisko infekcji pochodzącej z jamy ustnej – opis przypadku, Kardiologia po Dyplomie, 2009, Tom 8, Nr 12, 92-96
Kasiak M., Kasiak M., Wybielanie i rozjaśnianie zębów - przegląd piśmiennictwa, Zakład Implantoprotetyki i Zburzeń Czynnościowych Układu Stomatognatycznego Katedry Protetyki Stomatologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu, Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Akademii Medycznej we Wrocławiu.
M. Pasternak, J. Woroń, Postępowanie w bólu poekstrakcyjnym, Ból, 2020, 21 (1) 47–52
A. Kędzia, Przeciwdrobnoustrojowe działanie czosnku, Postępy Fitoterapii, 2010, 1, 46–52