Choroba Covid-19, wywoływana przez wirusa Sars-CoV-2 wpływa nie tylko na układ oddechowy, głównie płuca, powodując ich zapalenie, ale daje także wiele innych powikłań. Może wpływać na cały organizm, także na układ rozrodczy mężczyzn. Wyjaśniamy, jakie mogą być „męskie” powikłania po koronawirusie, czy można je skutecznie leczyć oraz jak im zapobiegać.
Spis treści:
Wirus SARS-CoV-2 może bezpośrednio zaatakować komórki dróg oddechowych, mięśnia sercowego, naczyń krwionośnych czy przewodu pokarmowego, ale może także powodować uogólniona reakcję zapalną toczącą się w całym organizmie. Może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie poszczególnych układów przez zaburzenie prawidłowej funkcji układu neurohormonalnego.
U większości osób, które chorują na COVID-19, objawy są łagodne lub umiarkowane. U około 10-15 procent chorych przebieg choroby jest ciężki, a u 5 procent – bardzo ciężki.
Jedna na pięć osób, które przeszły zakażenie, niezależnie od tego, czy objawy choroby były łagodne, czy ciężkie, może doświadczać jej skutków trwających przez kilka tygodni lub dłużej, a u jednej osoby na dziesięć może to trwać 12 tygodniu lub dłużej.
Wśród powikłań po chorobie wyróżnia się tzw. długi covid, czyli objawy utrzymujące się do 12 tygodni oraz tzw. zespół pocovidowy, gdy objawy utrzymują się dłużej niż 12 tygodni.
Powikłania te obejmują szereg objawów fizycznych i psychicznych, takich jak zmęczenie, duszność, bóle mięśni, bóle stawów, ból głowy, kaszel, ból w klatce piersiowej, brak apetytu, biegunka, utrata smaku i węchu lub przeciwne zjawisko – hipersomia, czyli nadwrażliwość węchowa, która może się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy.
Inne objawy to tzw. mgła mózgowa, czyli zespół objawów neurologicznych, takich jak dezorientacja, upośledzenie zdolności intelektualnych, problemy z koncentracją i ze snem, skupieniem i zapamiętywaniem, trudności z pamięcią, trudności w budowie zdań czy zapominanie nazw przedmiotów, a nawet brak motywacji do działania.
Po przechorowaniu COVID-19 mogą także rozwinąć się powikłania kliniczne związane z chorobą. Koronawirus SARS-CoV-2 może wpływać negatywnie na serce i układ krwionośny. U pacjentów, którzy przeszli zakażenie, diagnozowane bywa między innymi zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia przewodnictwa elektrycznego serca, tzw. bloki przewodzenia, zaburzenia rytmu serca, początek lub nasilenie niewydolności serca, ostry zespół wieńcowy, czyli zawal mięśnia sercowego, zmiany zapalne w naczyniach, powikłania zakrzepowo-zatorowe lub wahania ciśnienia tętniczego (zarówno wysokie wartości ciśnienia tętniczego, jak i hipotonia, czyli niskie ciśnienie tętnicze).
U ozdrowieńców mogą się także pojawić objawy ze strony układu oddechowego, takie jak zmniejszenie zdolności dyfuzyjnej płuc, osłabienie siły mięśni oddechowych, objawy zwłóknienia płuc, objawy neurologiczne, a także objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunki, bóle brzucha, utrata apetytu, a nawet jadłowstręt.
Typowo "męskie" powikłania po koronawirusie
Na męski układ rozrodczy i funkcje seksualne mogą wpływać różne mikroorganizmy, w tym niektóre bakterie i wirusy, wśród nich wirus SARS-CoV-2.
W normalnych warunkach układ immunologiczny jąder chroni komórki rozrodcze, jednak niektóre wirusy mogą przekraczać barierę krew-jądro, a nawet atakować komórki jądra, wywołując reakcję immunologiczną.
W jądrach znajduje się znaczna ilość tzw. receptorów ACE2, które są wykorzystywane przez wirusa SARS-CoV-2 w celu replikacji w organizmie, co sprzyja jego rozwojowi właśnie w tym narządzie.
W wyniku bezpośredniej infekcji jąder u mężczyzn może dochodzić do zmniejszonej żywotności plemników, zmniejszenia ich liczby oraz upośledzenia ruchliwości.
Jeśli zakażeniu towarzyszy wysoka temperatura, to może ona wpływać na czasowe obniżenie się jakości nasienia, jednak jest to objaw przemijający i nie powodujący trwałej bezpłodności.
Krótko- lub długoterminowym powikłaniem po chorobie COVID-19 mogą być zaburzenia erekcji, związane z dysfunkcją nabłonka. Wykazały to między innymi badania realizowane w ramach projektu finansowanego przez włoskie Ministerstwo Edukacji.
Zbadano wówczas 100 mężczyzn, wśród których 25-ciu było z dodatnim wynikiem badania w kierunku COVID-19, z 75-ciu – z ujemnym.
Badania wykazały, że częstość występowania zaburzeń erekcji była wyższa w grupie zakażonych w stosunku do niezakażonych (28% vs. 9,33%).
Prowadzący badania stwierdzili, że choroba COVID-19 ma wpływ na rozwój zaburzeń erekcji, niezależnie od innych czynników, które również mogą na nią wpływać takich jak wiek, wysoki BMI czy stan psychiczny.
Zaobserwowano także, że osoby z zaburzeniami erekcji częściej chorowały na COVID-19 (po skorygowaniu wpływu takich czynników jak wiek i BMI).
Warto podkreślić, że występowanie problemów z erekcją często bywa sygnałem ostrzegawczym dotyczącym chorób układu sercowo-naczyniowego (często problemy z erekcją są ich pierwszym objawem). Wówczas u takich osób występuje wyższe ryzyko zakażenia wirusem SARS-COV-2 oraz ciężkiego przebiegu tej choroby.
Badano również poziom męskich hormonów rozrodczych i wpływ na ten poziom zakażenia SARS-CoV-2, jednak wyniki takie traktowane są z ostrożnością, gdyż na poziom tych hormonów wpływa także stres będący wynikiem choroby.
Zaobserwowano pojedyncze przypadki bólu jąder towarzyszące infekcji wirusem SARS-CoV-2, jednak nie ma pewności, że faktycznie zostały one spowodowane właśnie przez ten patogen.
Nie ma także dowodów na to, że koronawirus może na trwale uszkodzić jądra i spowodować bezpłodność.
Wpływ wirusa SARS-CoV-2 na zdrowie reprodukcyjne mężczyzn jest ciągle tematem badań. Dotyczą one wpływu zakażenia na męskie hormony płciowe, na parametry nasienia i na płodność. Wykazanie, jaki jest długotrwały wpływ choroby COVID-19 na zdrowie mężczyzn, wymaga jednak czasu.
Czy można skutecznie leczyć powikłania po koronawirusie?
Pacjenci, którzy przechorowali COVID-19, szczególnie ci, u których pojawiły się powikłania po tej chorobie, powinni pozostać pod kontrolą lekarza i stosować zalecane leczenie (jeżeli jest konieczne).
Ważne jest w przypadku takich pacjentów monitorowanie stanu organizmu po to, aby można było wykryć wczesne objawy ewentualnych powikłań i zapobiec ich poważniejszym skutkom. Pacjenci powinni obserwować swój organizm i zwracać uwagę na pojawiające się symptomy, także te dotyczące układu rozrodczego i funkcji seksualnych. Jest to ważne, gdyż mogą one sygnalizować również inne problemy ze zdrowiem. Wczesne ich wykrycie zapobiegnie poważniejszym powikłaniom.
Do wizyty u lekarza powinny mężczyzn, którzy przeszli COVID-19, skłonić także utrzymujące się przez dłuższy czas po wyzdrowieniu problemy z erekcją.
Niektórym pacjentom w powrocie do zdrowia po chorobie COVID-19, szczególnie gdy pojawiają się długotrwałe objawy pocovidowe, pomaga specjalna rehabilitacja pocovidowa.
Może ona trwać kilka tygodni, a zabiegi, którym poddawany jest pacjent, dobierane są indywidualnie. Najczęściej są to zabiegi w zakresie rehabilitacji ogólnoustrojowej oraz pulmonologicznej, która poprawia wydolność sercowo-oddechową, mogą to być także zabiegi w zakresie rehabilitacji kardiologicznej i neurologicznej.
W ramach takiej rehabilitacji stosuje się kinezyterapię z uwzględnieniem treningu wytrzymałościowego, a także ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia efektywnego kaszlu oraz ćwiczenia ogólnousprawniające, a także inhalacje, treningi marszowe, balneoterapię, hydroterapię, fizykoterapię czy treningi relaksacyjne. Elementem rehabilitacji jest także edukacja zdrowotna, w ramach której pacjent otrzymuje wskazówki dotyczące codziennego życia, diety oraz wykonywanych samodzielnie ćwiczeń usprawniających.
Pomocna w codziennym funkcjonowaniu dla osób, które przeszły zakażenie koronawirusem, może być tzw. rehabilitacja funkcjonalna, czyli rehabilitacja mająca na celu przywrócenie pacjentowi utraconych umiejętności i funkcji.
Elementem rehabilitacji pocovidowej może być także terapia psychologiczna, pomagająca w radzeniu sobie z zaburzeniami emocjonalnymi, spowodowanymi przez chorobę. Jest ona także pomocna wówczas, gdy u mężczyzny pojawiają się problemy z erekcją, wpływające również na psychikę.
Jak zapobiec powikłaniom po koronawirusie?
Nie wszystkim powikłaniom po koronawirusie można zapobiec. Wiemy na pewno, że szczepienie przeciwko chorobie COVID-19 chroni w większości przed ciężkim jej przebiegiem oraz powikłaniami, dlatego warto się zaszczepić.
Panów do szczepień może przekonać między innymi fakt, że poddanie się im może uchronić przed wystąpieniem dysfunkcji seksualnych, spowodowanych chorobą COVID-19. Podobnie jak stosowanie środków ochrony osobistej i stosowanie się do zaleceń ograniczających możliwość zakażenia się wirusem SARS-CoV-2.
W przypadku zachorowania na COVID-19 ważne jest bieżące kontrolowanie stanu zdrowia i w przypadku pogorszenia się stanu pacjenta niezwłoczne podjęcie leczenia szpitalnego, co pozwala szybko wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec wielu powikłaniom.
Osoby, które przeszły COVID-19, w celu regeneracji organizmu po chorobie powinny dbać o zbilansowaną dietę, zawierającą potrzebne składniki pokarmowe, a także o odpowiednią ilość snu i odpoczynku oraz o swój dobrostan. Ozdrowieńcy powinni także dbać o stan zdrowia i regularnie wykonywać badania kontrolne.
Dbanie o kondycję, aktywność fizyczna oraz unikanie używek może także zapobiec powikłaniom dotyczącym sfery seksualnej, której właściwe funkcjonowanie zależy od stanu całego organizmu.
Źródła:
Materiały University of Texas Medical Branch w Galveston, New study finds SARS-CoV-2 can infect testes, Science Daily, 18.06.2021, https://www.sciencedaily.com/releases/2021/06/210618091637.htm
Sansone A., Mollaioli D., Ciocca G.,Mask up to keep it up: Preliminary evidence of the association between erectile dysfunction and COVID-19, Onlinelibrary.wiley.com, 20.03.2021
Patel D.P., Punjani N., Guo J., at al, The impact of SARS-CoV-2 and COVID-19 on male reproduction and men's health, Fertility and Sterility, 2021, Apr, 115(4), 813-823
White A., Men and COVID-19: the aftermath, Postgraduate Medicine, 2020, Dec., 132 (sup 4) 18-27
Nassau D.E., Best J.C., Kresch E., Impact of the SARS-CoV-2 virus on male reproductive health, BJU International, 2022 Feb., 129 (2), 143-150
Data dodania:
Artykuły powiązane
Koronawirus (SARS-CoV-2)
Na najważniejsze pytania o koronawirus SARS-CoV-2 odpowiada specjalista chorób zakażnych dr n. med. Wojciech Basiak. Jak można się zarazić i jak zminimalizować ryzyko zarażenia? Czy produkty zamawiane z Chin przez internet mogą być niebezpieczne? Dlaczego przed podróżą warto zaszczepić się przeciwko grypie?
Koronawirus a udar - dlaczego zagrożenie wzrasta?
Udar mózgu należy w Europie do najczęstszych przyczyn zgonów i trwałej niepełnosprawności u osób po 40. roku życia. Dowiedz się, dlaczego w przebiegu COVID-19 może dojść do udaru mózgu, a także jak go rozpoznać i co zrobić w przypadku podejrzenia udaru.
Czy noszenie maski może chronić przed zakażeniem koronawirusem?
Rozprzestrzeniająca się epidemia koronawirusa SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w chińskim mieście Wuhan i dotarła do Europy, spowodowała wzrost sprzedaży masek, które w opinii wielu nabywców mają ochronić ich przed chorobą. Czy to prawda? Czy noszenie maski może rzeczywiście uchronić przed zakażeniem koronawirusem?
Deksametazon w terapii koronawirusa. Czy jest skuteczny?
Walka z pandemią wirusa SARS-COV-2 jest prowadzona na różne sposoby – z jednej strony szczepimy się kolejnymi dawkami, z drugiej naukowcy wciąż szukają skutecznych leków mogących pomóc w walce z COVID-19. Rozwiązań poszukują także wśród znanych, sprawdzonych leków.
Koronawirus a płuca - jak choroba wpływa na ten organ?
Jak koronawirus wpływa na komórki nabłonka płuc? Czy zmiany powstałe w przebiegu COVID-19 są odwracalne? Dlaczego stosowanie się do zaleceń może uratować życie? Dowiedz się jakie jest jedno z najpoważniejszych powikłań przebycia zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i czy można mu zapobiec.