Co jeść przy Hashimoto?

Wokół diet przy chorobie Hashimoto krąży w przestrzeni publicznej wiele różnych opinii. Część z nich jest jak najbardziej zasadna, ale w niektórych przypadkach bez współpracy z dietetykiem osoba chora może sobie bardziej zaszkodzić niż pomóc. Bez żadnych wątpliwości, dieta w chorobie Hashimoto powinna dostarczać składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania gruczołu oraz wytwarzania hormonów. Dowiedz się jakie produkty szczególnie warto włączyć do jadłospisu, a których należy unikać.

Dieta przy chorobie Hashimoto - zasady

Choroba Hashimoto jest jednocześnie najczęstszym schorzeniem tarczycy oraz najbardziej rozpowszechnioną chorobą autoimmunologiczną. Jest to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy prowadzące do niedoczynności tego organu. Wśród czynników mogących zapoczątkować wytwarzanie przeciwciał przeciwko własnej tarczycy lub nasilać chorobę Hashimoto znajdują się zarówno inne choroby o podłożu autoimmunologicznym, jak również czynniki środowiskowe, do których zalicza się między innymi czynniki żywieniowe. Leczenie polega na farmakoterapii niedoczynności tarczycy, natomiast odpowiednia dieta może wspomagać leczenie. Liczne badania i analizy wskazują, że makro- i mikroskładniki pożywienia mają wpływ na syntezę, wydzielanie, transport we krwi, przemiany oraz działanie hormonów tarczycy. Dlatego też wydaje się, że odpowiednio skomponowana dieta może istotnie wspierać czynność tarczycy, a przy tym spowalniać przebieg procesu zapalnego i niszczenie gruczołu, pomagać zoptymalizować leczenie farmakologiczne oraz zmniejszać ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych i chorób stanowiących konsekwencję niedoboru hormonów tarczycy.

Do tej pory nie zostały ustalone standardy postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Dieta powinna być indywidualnie dopasowana do osoby chorej i na bieżąco kontrolowana oraz konsultowana z dietetykiem. U osób, u których nie doszło jeszcze do niedoczynności tarczycy należy pokierować dietą w taki sposób, aby opóźnić rozwój niedoczynności gruczołu, natomiast w przypadku osób leczonych farmakologicznie należy zadbać o prawidłowe wchłanianie leku w przewodzie pokarmowym. Istotne jest także, aby poprzez dietę łagodzić pojawiające się dolegliwości związane z chorobą, jak na przykład zaparcia oraz poprawić jakość życia. Punktem wyjścia do skomponowania diety są zasady prawidłowego żywienia osób zdrowych, zgodnie z którymi zaleca się spożywanie od 4 do 5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, z ostatnim posiłkiem spożytym 3 – 4 godziny przed snem. Regularność pozwala zapobiec obniżaniu tempa przemiany materii.

Ważnym aspektem diety w chorobie Hashimoto jest jej wartość kaloryczna: pod wpływem zwiększenia wartości energetycznej nasila się synteza i wydzielanie hormonów tarczycy, a z kolei mocne restrykcje kaloryczne (redukcja powyżej 40% zapotrzebowania energetycznego) oraz głodzenie istotnie zmniejszają syntezę hormonów tarczycy i ich stężenie we krwi. Dlatego zaleca się, aby w przypadku nadmiernej masy ciała ograniczenie wartości energetycznej nie przekraczało 10 – 20% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Większe ograniczenie może prowadzić do spowolnienia już obniżonej przemiany materii.

Produkty wskazane przy chorobie Hashimoto

Ważnym składnikiem diety przy chorobie Hashimoto jest białko, przede wszystkim pełnowartościowe, dlatego zalecane są produkty pochodzenia zwierzęcego, a więc: chude mięso (drób, cielęcina, chuda wieprzowina, wołowina). Gluten jest jednym ze składników budzących wiele kontrowersji w aspekcie diety przy chorobie Hashimoto. Przeprowadzone badania i analizy nie dają dowodów na skuteczność diety bezglutenowej w leczeniu choroby Hashimoto. Stosowanie diety bezglutenowej zasadne jest tylko u osób ze współistniejącą celiakią i potwierdzoną nietolerancją glutenu, które to zaburzenia występują u ok. 7% chorych na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Natomiast w przypadku, gdy choroba trzewna nie została zdiagnozowana wprowadzenie diety bezglutenowej nie prowadzi do obniżenia stężenia TSH ani poziomu przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty – TPO), we krwi zatem u osób cierpiących na chorobę Hashimoto, u których nie stwierdzono celiakii ani nietolerancji glutenu w diecie jak najbardziej mogą być obecne produkty zawierające gluten: produkty z pszenicy, jęczmienia, żyta i owsa. Kazeina oraz laktoza to kolejne składniki budzące wątpliwości.

Brak jest dowodów, jakoby dieta bezmleczna wpływała korzystnie na przebieg niedoczynności tarczycy.  Dlatego też dietę bezmleczną zaleca się jedynie w uzasadnionych przypadkach nietolerancji pokarmowych. Co więcej mleko i produkty mleczne jako cenne źródła wapnia powinny być obecne w codziennym jadłospisie, ponieważ jedną z funkcji tarczycy jest odbudowa tkanki kostnej, w sytuacji niedoboru wapnia zwłaszcza w chorobie Hashimoto odbudowa ta zostaje zaburzona, co skutkuje zahamowaniem mineralizacji kości. Trzeba jednak pamiętać, że wapń zawarty w produktach mlecznych może powodować zmniejszenie wchłaniania tyroksyny u osób stosujących ten lek z powodu niedoczynności tarczycy dlatego produkty te powinno się spożywać co najmniej godzinę po przyjęciu tabletki.. 

Produktami wskazanymi w diecie przy chorobie Hashimoto są produkty będące źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega – 3, które to nie tylko działają przeciwzapalnie, ale również zwiększają syntezę hormonów tarczycy. Tak jak i w diecie zdrowej osoby dieta powinna zapewniać zgodną z normami podaż witamin i składników mineralnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na składniki biorące udział w regulacji metabolizmu hormonów tarczycy: jod, selen, żelazo, cynk oraz składniki, które regulują pracę tarczycy, wydzielanych przez nią hormonów i procesów immunologicznych: witamina D, E, A oraz C. Dlatego też w diecie przy chorobie Hashimoto zalecane są szczególnie produkty będące ich źródłami:

• witamina D: tłuste ryby, tran, jaja,
• witamina E: oleje roślinne, awokado, zbożowe produkty pełnoziarniste,
• witamina A: czerwone i pomarańczowe warzywa i owoce (przykładowo: marchew, pomidory, dynia, brzoskwinie, morele, papryka)
• witamina C: owoce jagodowe (maliny, truskawki, porzeczki, jagody, borówki), cytrusy, jabłka, papryka czerwona, pomidory,
• selen: orzechy brazylijskie, ryby słodkowodne, mięso, szpinak
• cynk: kakao, gorzka czekolada, pestki dyni, nasiona sezamu, słonecznika, zbożowe produkty pełnoziarniste, 
• żelazo: mięso i jego przetwory, buraki, kakao, gorzka czekolada, pestki dyni.

W związku z tym, że trudnym zadaniem jest zaspokojenie zapotrzebowania na witaminę D z pożywieniem zalecana jest jej suplementacja, o którą szczególnie należy zadbać w chorobie Hashimoto. Warto pamiętać włączaniu do diety warzyw i owoców, które są źródłem cennych antyoksydantów i składników o działaniu przeciwzapalnym.

Czego nie jeść przy chorobie Hashimoto?

Przy chorobie Hashimoto zaleca się ograniczenie spożycia produktów będących źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych. Są nimi produkty pochodzenia zwierzęcego oraz tłuszcz kokosowy i słodycze. Ponadto w diecie ze względu na właściwości goitrogenne zmniejszyć należy do 3-4 porcji na tydzień ilość: soi i jej przetworów, warzyw kapustnych (kapusta, brukselka, brokuły, kalafior, kiełki brokuła, jarmuż), orzechów arachidowych, kakao, zielonej i czarnej herbaty, warzyw, nasion i owoców bogatych we flawonoidy. Nie ma potrzeby ich całkowitej eliminacji, zwłaszcza, że zawierają równocześnie składniki prozdrowotne. Goitrogeny są związkami zakłócającymi pracę tarczycy oraz wytwarzanie hormonów. Poddanie warzyw krzyżowych oraz nasion roślin strączkowych obróbce cieplnej zmniejsza zawartość goitrogenów. Niektóre badania wskazują, że przy odpowiednim poziomie jodu w organizmie niedoczynność tarczycy nie jest związana ze spożywaniem soi, z drugiej zaś strony część analiz dostarcza dowodów, że nadmiar soi w diecie wpływa niekorzystnie na funkcje tarczycy. Ponieważ kawa oraz błonnik pokarmowy osłabiają wchłanianie leków stosowanych przy leczeniu niedoczynności tarczycy zaleca się, aby spożywać je po godzinie od przyjęcia leków.

Przeciwwskazanymi produktami są także: produkty typu fast food, słodkie napoje, napoje energetyzujące. Zaleca się ograniczyć spożycie alkoholu. Przy współistniejących alergiach konieczne jest wykluczenie produktów je wywołujących. W kontekście diety w chorobie Hashimoto spotkać można się również z protokołem autoimmunologicznym zakładającym wykluczenie produktów o działaniu prozapalnym, w tym warzyw psiankowatych (pomidor, papryka, bakłażan, ziemniaki), jak również wszystkich potencjalnych alergenów. Najczęściej stosuje się go przy bardzo nasilonym przebiegu choroby. Badania z 2019 roku nie potwierdzają jednak wpływu protokołu immunologicznego na poprawę takich parametrów jak stężenie TSH czy poziom przeciwciał anty – TPO. Najważniejszy, jak we wszystkim. jest zdrowy rozsądek oraz umiarkowanie w jedzeniu i piciu

Źródła:

1. Lachowicz K. et. al. Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych. 2019; 68 (2): 201 – 214.
2. Motohashi N. et al. The impact on Hashimoto's Thyroiditis Patients: An Overview. J Clin Nutr Metab 2018; 2 (2).
3. Wojtas N., Wadolowska L., Bandurska – Stankiewicz E. Evaluation of Qualitative Dietary Protocol (Diet4Hashi) Application in Dietary Counseling in Hashimoto Thyroiditis: Study Protocol of a Randomized Controlled Trial. Int J. Environ. Res. Public Health 2019; 4841 (16).
4. Abbott R., Sadowski A., Alt A.G. Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto’s Thyroiditis. Cureus 2019; 11 (4).
5. Ihnatowicz P. et al. The importance of nutritional factor nad dietary management od Hashimoto's thyroiditis. Ann Agric Environ Med. 2019, 10.