Dieta po zawale mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego to martwica mięśnia sercowego powstała wskutek jego niedokrwienia. Najczęstszą przyczyną zawału jest zamknięcie tętnicy wieńcowej w wyniku uszkodzenia blaszki miażdżycowej. Jednym z zaleceń po przebytym zawale mięśnia serowego jest przestrzeganie diety. Badania wskazują jednoznacznie, że odpowiednia modyfikacja sposobu odżywiania zmniejsza ryzyko ponownego zawału oraz śmierci. Przedstawiamy zalecenia żywieniowe, dowiedz się co można jeść po zawale serca, a co jest niewskazane i może zwiększyć prawdopodobieństwo ponownego zawału.

Dieta po zawale serca

Badania dostarczają dowodów na to, że odpowiednia dieta jest skutecznym elementem profilaktyki zarówno choroby wieńcowej, jak i będącego jej konsekwencją zawału serca. Naukowcy w badaniach wykazali również, że nie mniej istotny jest sposób odżywiania po przebytym zawale mięśnia sercowego. Francuscy badacze sprawdzili skuteczność diety śródziemnomorskiej. Już po 27. miesiącach jej stosowania o ponad 70% zmniejszyła się liczba zgonów i ponownych zawałów serca. Ponadto wykazano, że dieta ta wydłuża życie osób po zawale.

Po przebytym zawale serca zalecana jest dieta ze zmniejszoną ilością tłuszczu, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego. Jego zawartość nie powinna przekraczać 30% dziennej podaży energii. Przy diecie 2000 kcal jest to 67 g tłuszczu dziennie. Istotny jest także rodzaj spożywanych tłuszczów. Niezależnie od stężenia cholesterolu we krwi, także ten składnik podlegać może ograniczeniu. W przypadku hipercholesterolemii zaleca się, aby dzienna podaż cholesterolu wynosiła do 200 mg. Przy prawidłowym poziomie cholesterolu we krwi norma jego spożycia wynosi 300 mg na dzień. Przy nadciśnieniu tętniczym ograniczeniu podlega ilość soli. Ważne jest także dostarczanie z dietą odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego, witamin, składników mineralnych i antyoksydantów. Dlatego dzienne spożycie warzyw nie powinno być mniejsze niż 200 g, podobnie owoców. Zaleca się, aby ryby pojawiły się w jadłospisie 1 – 2 razy w tygodniu, a orzechy w ilości 30 g dziennie.

Dieta po zawale serca jest niezwykle istotna także dla ludzi zmagających się z nadwagą. U osób po przebytym zawale mięśnia sercowego z BMI powyżej 30 kg/m2 oraz obwodem talii powyżej 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet wskazana jest normalizacja masy ciała. Do osiągnięcia wartości prawidłowych, a więc BMI poniżej 24,9.

Dieta po zawale serca - tłuszcze

Współcześnie, na podstawie wieloletnich obserwacji i badań, duże znaczenie przypisuje się bardziej konstelacji tłuszczów w diecie niż ich ilości. Dieta po zawale serca powinna zawierać kwasy tłuszczowe jedno- i wielonienasycone. Ich źródłem są: oleje roślinne, ryby, orzechy i nasiona. Szczególnie polecany jest olej rzepakowy zawierający stosunek kwasów omega – 3 do omega – 6 zgodny z założeniami diety śródziemnomorskiej. Ponadto ma on w swoim składzie odpowiednią zawartość kwasu alfa - linolenowego. Z kolei w ograniczonych ilościach dieta powinna dostarczać kwasy tłuszczowe nasycone i trans. Pierwsze są składnikiem produktów pochodzenia zwierzęcego, drugie obecne są w twardych margarynach, wyrobach cukierniczych, produktach typu fast food, chipsach. Śmietanę warto zamienić na jogurt lub kefir.

Dieta po zawale serca - błonnik pokarmowy, białko i antyoksydanty

Wskazane jest, aby w diecie po zawale mięśnia sercowego obecny był błonnik pokarmowy w ilości minimum 30 g dziennie. Szczególnie jego frakcja rozpuszczalna. Jego źródłami są: jabłka, agrest, owoce jagodowe, owoce cytrusowe, warzywa korzeniowe (buraki, marchew), warzywa strączkowe, produkty zbożowe (zwłaszcza z jęczmienia i owsa). Fitosterole występują w tzw. żywności funkcjonalnej, roślinach bogatych w tłuszcz np. pestkach słonecznika, dyni i ziarnach sezamu. Spożywanie tej żywności w ilości 2 g/dobę., skutecznie obniża stężenie LDL-Cholesterolu, czyli tzw. „złego cholesterolu”. średnio o 10%. Ważnym składnikiem diety po zawale serca jest białko. Powinno charakteryzować się wysoką wartością odżywczą. Jego dobrymi źródłami jest mleko i przetwory mleczne (chude i o średniej zawartości tłuszczu: sery twarogowe, kefiry, jogurty, maślanki), mięso, warzywa strączkowe oraz jaja.

Dieta powinna być bogata w witaminy antyoksydacyjne oraz antyoksydanty w postaci flawonoidów. Pierwsze neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników, ochronnie działają na tętnice. Ich źródłem są warzywa i owoce. Drugie łagodzą stany zapalne śródbłonka naczyń krwionośnych i przeciwdziałają utlenianiu frakcji LDL cholesterolu. Do ich źródeł należą: warzywa, w tym strączkowe i o zielonej barwie, owoce, orzechy, nasiona oraz niektóre przyprawy. Istotne w dietoterapii po zawale serca są również witaminy z grupy B: B6 (mięso, ryby, produkty zbożowe, orzechy, nasiona), B12 (produkty pochodzenia zwierzęcego: podroby, ryby, żółtko jaj, mięso) i foliany (podroby, mleko i przetwory, warzywa strączkowe, szpinak, szparagi, pietruszka).

Czego nie jeść po zawale?

Po zawale serca zaleca się nie tylko ograniczenie tłuszczów ogółem, ale przede wszystkim tłuszczy nasyconych i trans i alkoholu. Jego dobowe spożycie nie powinno przekraczać 20 g u mężczyzn i 10 g u kobiet. A najlepiej jest wykluczyć go całkowicie. Niewskazane są słodzone napoje bezalkoholowe.

Jak gotować po zawale?

Po zawale serca zaleca się, aby potrawy były przygotowane z wykorzystaniem gotowania w wodzie, na parze, poprzez pieczenie w pergaminie i duszenie. Smażenie powinno być prowadzone jak najkrócej, najlepiej bez tłuszczu lub z niewielką ilością oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek. Wskazane jest oddzielenie tłuszczu od mięsa i skóry od drobiu i ryb.

Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego zalecają tzw. zdrową dietę dla wszystkich osób jako podstawę prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego. Charakterystyka zdrowej diety to między innymi:

• nasycone kwasy tłuszczowe powinny stanowić mniej niż 10% całkowitej energii zawartej w pożywieniu w wyniku zastąpienia ich wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi
• kwasy nienasycone trans: możliwie jak najmniej, najlepiej nie spożywać przetworzonego pożywienia, i powinny stanowić mniej niż 1% całkowitej energii zawartej w pożywieniu i pochodzić z naturalnych źródeł
• mniej niż 5 g soli dziennie
• 30–45 g błonnika dziennie, najlepiej pochodzącego z produktów pełnoziarnistych
• przynajmniej 200 g owoców dziennie (2–3 porcji)
• przynajmniej 200 g warzyw dziennie (2–3 porcji)
• ryby 1–2 razy/tydzień, w tym raz ryby tłuste
• 30 g niesolonych orzechów dziennie
• ograniczenie spożywania napojów alkoholowych do 2 kieliszków dziennie (20 g alkoholu/d.) u mężczyzn i 1 kieliszka dziennie (10 g alkoholu) u kobiet
• Należy zniechęcać do spożywania bezalkoholowych napojów słodzonych cukrem i napojów alkoholowych.

Źródła:

1. Niedolaz K., Hałas K., Kaźmierczak – Dziuk A. Postępowanie z chorym po zawale serca. Pediatr Med Rodz 2011, 7 (3): 186-198.
2. Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E. Diagniostyka laboratoryjna w dietetyce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
3. Kris-Etherton P. et al. .Lyon Diet Heart Study. Benefits of a Mediterranean-style, National Cholesterol Education Program/ American Heart Association Step I dietary pattern on cardiovascular diseases. Circulation, 2001; 103: 1823-1825.
4. Szostak W.B., Cichocka A.: Dieta śródziemnomorska w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia i cukrzycy. Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2015.
5. Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
6. Piepoli M.F i wsp. „Wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej w 2016 roku” Kardiologia Polska 2016; 74, 9: 821–936